- Wznowienie -
Wznowienie postępowania karnego – jak przebiega procedura?
Wznowienie postępowania karnego to nadzwyczajne przewidziane przez postępowanie karne rozwiązanie. Służy wzruszeniu prawomocnych orzeczeń. Jest to wyjątkowa i interesująca instytucja, choćby z uwagi na to, że jej zastosowanie co do zasady nie jest ograniczone żadnym terminem.
Jak wszcząć postępowanie w przedmiocie wznowienia postępowania karnego?
Wznowienie postępowania karnego, podobnie jak kasacja, to przejaw nadzwyczajnej kontroli odwoławczej. Służy wyeliminowaniu z obrotu prawnego orzeczeń rażąco wadliwych i godzących w dobro wymiaru sprawiedliwości. Chodzi tu przede wszystkim o przypadki, gdy po wydaniu prawomocnego i ostatecznego orzeczenia w sprawie na jaw ,,wypłynęły’’ nowe fakty lub dowody wskazujące na to, że skazano niewinną osobę lub okazało się, że wyrok został oparty na fałszywych dowodach (tak jak to było w przypadku Tomasza Komendy). Jednak nie tylko – przepisy kodeksu postępowania karnego przewidują cały szereg przesłanek umożliwiających wznowienie postępowania również z uwagi na różnego rodzaju kwestie formalne.
Jak zainicjować postępowanie o wznowienie?
Wznowienie postępowania karnego inicjowane jest na wniosek strony lub z urzędu. Zasadą jest, że wniosek w przedmiocie wznowienia postępowania karnego należy kierować do sądu wyższej instancji niż ten, który wydał ostatnie (prawomocne) orzeczenie w sprawie. I tak w przypadku, gdy ostatnie orzeczenie w sprawie wydał sąd rejonowy, wtedy wniosek należy kierować do właściwego miejscowo sądu okręgowego. Jeżeli prawomocne orzeczenie zostało wydane przez sąd okręgowy, w przedmiocie wznowienia orzekać będzie sąd apelacyjny. W sytuacji natomiast, gdy prawomocne orzeczenie zostało wydane przez sąd apelacyjny lub Sąd Najwyższy, wówczas to Sąd Najwyższy będzie właściwy do rozpoznania wniosku o wznowienie.
WAŻNE!
Zgodnie z przepisami, wniosek o wznowienie postępowania karnego jeżeli nie pochodzi od prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata, radcę prawnego albo radcę Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. Tu więcej. W razie niedochowania tego wymogu sąd może odmówić przyjęcia takiego wniosku, jeżeli stwierdzi jego oczywistą bezzasadność.
Wniosek w sądzie i co dalej?
Po wpłynięciu wniosku do właściwego sądu, sąd na posiedzeniu bada czy wniosek spełnia wymogi formalne (np. czy został wniesiony przez właściwą osobę, czy został należycie opłacony), czy nie jest oczywiście bezzasadny. Dopiero następnie czy zasługuje na uwzględnienie. Jeżeli stwierdzi, że występują jakieś braki formalne, wezwie do ich uzupełnienia. Jeżeli braki te nie zostaną uzupełnione, sąd w formie zarządzenia odmówi przyjęcia wniosku. Na to wnioskodawcy przysługuje zażalenie.
WAŻNE!
Postępowanie karne co do zasady jest bezpłatne. Wniosek o wznowienie postępowania jest wyjątkiem od tej reguły, ponieważ podlega opłacie w wysokości 150 zł, którą wnosi się na rachunek sądu właściwego do rozpoznania wniosku.
W tym miejscu należy wskazać, że posiedzenie, na którym sąd rozpatruje wniosek o wznowienie ma charakter niejawny także wobec publiczności i zasadniczo odbywa się również bez udziału stron. W praktyce oznacza to również to, że sąd nie zawiadomi ani wnioskodawcy ani jego pełnomocnika o terminie takiego posiedzenia. Prezes sądu lub skład sędziowski wyznaczony do rozpoznania wniosku może jednak zdecydować (np. na uzasadniony wniosek strony) o dopuszczeniu stron do udziału w posiedzeniu. W razie takiej decyzji Sąd zawiadomi o terminie posiedzenia. Podobnie w sytuacji, gdy sąd przed posiedzeniem zarządzi tzw. czynności sprawdzające. W takiej sytuacji strony mają prawo wzięcia udziału w posiedzeniu.
Orzeczenie w przedmiocie wniosku
Merytoryczne rozpoznanie wniosku może doprowadzić sąd do kilku różnych rozstrzygnięć. W zależności od tego, czy sąd uzna wniosek za zasadny czy też nie. Jeżeli Sąd uzna, że wniosek jest zasadny i zasługuje na uwzględnienie, wtedy może orzec (wyrokiem lub postanowieniem – w zależności od tego, czy wznawiane postępowanie zakończyło się wyrokiem czy postanowieniem) o wznowieniu postępowania, uchyleniu zaskarżonego orzeczenia i:
- Przekazaniu sprawy do ponownego rozstrzygnięcia;
- Uniewinnieniu oskarżonego;
- Umorzeniu postępowania.
Warto zauważyć, że od orzeczenia o przekazaniu sprawy do ponownego rozstrzygnięcia nie przysługuje żaden środek odwoławczy, w przeciwieństwie do orzeczenia o uniewinnieniu lub umorzeniu postępowania, na które to środek odwoławczy co do zasady przysługuje.
Jeżeli sąd stwierdzi, że wniosek o wznowienie postępowania karnego nie zasługuje na uwzględnienie, to w zależności od powodów takiego uznania, wydane zostanie postanowienie o oddaleniu wniosku o wznowienie lub pozostawieniu go bez rozpoznania.
Oddalenie wniosku o wznowienie ma miejsce w sytuacji, gdy wniosek spełnia wszystkie wymogi formalne lecz sąd nie zgadza się merytorycznie z wnioskiem. Pozostawienie wniosku bez rozpoznania ma zaś miejsce w sytuacji, w której okazuje się, że wniosek z różnych przyczyn nie może zostać rozpoznany merytorycznie (np. w sytuacji, gdy prezes sądu nie dostrzegł braków formalnych wniosku i skierował go niezasadnie do rozpoznania). W każdym z tych przypadków na postanowienie sądu o oddaleniu wniosku lub pozostawieniu go bez rozpoznania wnioskodawcy przysługuje zażalenie.
Procedura najlepiej z ekspertem
Procedura związana ze wznowieniem postępowania jest dość skomplikowana, a orzeczenia o wznowieniu zapadają nieczęsto. Z tej to przyczyny z punktu widzenia potencjalnego wnioskodawcy kluczowe jest jak najdokładniejsze przygotowanie wniosku, w którym już na samym początku postępowania wyraźnie zostaną zakreślone powody, dla których wzruszyć należy prawomocne orzeczenie oraz przedstawiony zostanie materiał dowodowy na poparcie tez wnioskodawcy. Biorąc pod uwagę tzw. przymus ,,radcowsko-adwokacki’’ oraz stopień skomplikowania całej procedury, zadanie to najlepiej powierzyć doświadczonemu pełnomocnikowi, który nie tylko napisze i podpisze wniosek o wznowienie zgodnie z wymogami formalnymi, ale również i pomoże zebrać i przygotować materiał dowodowy, niezbędny do przekonania sądu o zasadności wznowienia postępowania.