- Dobrowolne poddanie się karze (art. 387 k.p.k.) -

Na czym polega dobrowolne poddanie się karze (387 k.p.k)?

Dobrowolne poddanie się karze (tzw. dpk) to jeden z tzw. trybów konsensualnych zakończenia postępowania karnego. Tryb konsensualny polega na porozumieniu karnoprocesowym, który pozwala na zakończenie postępowania karnego bez konieczności przeprowadzania pełnego postępowania dowodowego.

Dobrowolne poddanie się karze jest instytucją mającą na celu przede wszystkim – zakończenie postępowania na warunkach na które wpływ ma oskarżony, poprzez to że ma wpływ na ukształtowanie swojej odpowiedzialności oraz znaczne skrócenie postępowania przed sądem – bez naruszenia praw oskarżonego i pokrzywdzonego. Dobrowolne poddanie się karze najprościej rzecz ujmując polega na oświadczeniu oskarżonego, że chce by sąd wydał wyrok skazujący i wymierzył mu określoną karę lub środek karny. W zakresie wniosku powinno mieścić się także orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego oraz w przedmiocie poniesienia kosztów procesu.

Kiedy należy złożyć wniosek o dobrowolne poddanie się karze (387 k.p.k)?

Wniosek o dobrowolne poddanie się karze jest wyjątkowy z uwagi na czas, w którym powinien zostać złożony. Wniosek o dobrowolne poddanie się karze złożyć może zarówno oskarżony jak i w jego imieniu obrońca pisemnie lub do protokołu rozprawy w sądzie jedynie do momentu zakończenia składania wyjaśnień przez wszystkich oskarżonych (lub przed zakończeniem swoich wyjaśnień, o ile jest jedynym oskarżonym).

Dobrowolne poddanie się karze przez jednego z oskarżonych nie wpływa formalnie na sytuację pozostałych. W sprawach w których występuje kilku oskarżonych nie ma przeszkód, żeby wniosek dotyczył jednego lub kilku z nich. Co do pozostałych oskarżonych, którzy nie zdecydowali się na dobrowolne poddanie się karze – proces toczy się na ogólnych zasadach, ale w praktyce oznacza to często dla pozostałych wyrok skazujący.

Czy muszę składać wyjaśnienia przy dobrowolnym poddaniu się karze?

Oskarżony nie musi decydować się na składanie wyjaśnień – jeżeli zamierza skorzystać z prawa odmowy składania wyjaśnień przed Sądem, może również złożyć pisemny wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie kary.

Kiedy Sąd uwzględni wniosek o dobrowolne poddanie się karze?

Sąd może uwzględnić wniosek o wydanie wyroku skazującego, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości.

Jakie są zalety dobrowolnego poddania się karze (387 k.p.k)?

Istotnym jest, że w przypadku zakończenia postępowania wskutek dobrowolnego poddania się karze – nie będzie możliwe zaskarżenie wyroku w oparciu o powołanie się na błąd w ustaleniach faktycznych, które posłużyły do wydania wyroku oraz w zakresie /wysokości orzeczonej kary. Nie sposób uznać tego za wadę skazania bez przeprowadzenia rozprawy, jednak należy o tym pamiętać decydując się na takie rozwiązanie sprawy.

Takie skonstruowanie instytucji skazania bez przeprowadzenia rozprawy związane jest z samą ideą, tego że wniosek z art. 387 k.p.k. jest jednocześnie zaakceptowaniem uznania winy jak i wysokości kary przez oskarżonego.

Szybkie zakończenie sprawy skazaniem, np. w trybie dobrowolnego poddania się karze – skutkuje szybszym biegiem terminu zatarcia skazania, co może być niezwykle istotne w określonych wypadkach.

Jakie są różnice pomiędzy dobrowolnym poddaniem się odpowiedzialności karnej a skazaniem bez przeprowadzenia rozprawy?

Istnieją pewne różnice w trybie skierowania sprawy do zakończenia jej w obu konsensualnych trybach ugodowego zakończenia sprawy. Skierowanie przez prokuratora wniosku o skazanie bez rozprawy ustala się na etapie postępowania przygotowawczego, wniosek o dobrowolne poddanie się karze oskarżony składa na rozprawie.

W praktyce największą różnicą obu trybów jest to, że o ile w przypadku skazania bez przeprowadzenia rozprawy może do niego dojść tylko w przypadku zarzutu popełnienia występku, to wniosek o dobrowolne poddanie się karze może obejmować także niektóre ze zbrodni. Jest to efekt jednej z nowelizacji kodeksu postępowania karnego mających miejsce w ostatnich latach.

Głównym celem wprowadzenia omawianych instytucji do kodeksu postępowania karnego było dążenie do przyspieszenia oraz ograniczenia kosztów wymiaru sprawiedliwości. Statystki pokazują, że obie formy konsensualne, są częstymi rozwiązaniami w sprawach karnych. Dostępne statystyki pokazują, że w niektórych latach około połowa skazań następowała w trybie skazania bez rozprawy oraz dobrowolnego poddania się odpowiedzialności karnej.

Rozważając to, czy skorzystać z możliwości dobrowolnego poddania się karze, należy szczególnie prawidłowo ocenić zebrany dotychczas materiał dowodowy i możliwy przebieg procesu. W określonych sytuacjach, przytoczonych m.in. powyżej – dobrowolne poddanie się karze jest wyjściem korzystnym. Nie sposób pominąć jednak, że skutkuje ono utratą możliwości uzyskania uniewinnienia lub warunkowego umorzenia postępowania, co jest rozwiązaniem w sposób oczywisty, najkorzystniejszym dla oskarżonego.

Czy można skorzystać z trybów art. 387 k.p.k. tj. dobrowolnego poddania się karze w każdym przypadku?

Nie w każdym przypadku oskarżony będzie mógł skorzystać ze skazania skutek uwzględnienia wniosku o dobrowolne poddanie się karze. W każdym przypadku konieczne będzie, żeby:

czyn zarzucany oskarżonemu był zbrodnią, której zagrożenie karą nie przekracza 15 lat pozbawienia wolności,

okoliczności popełnienia przestępstwa i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości, a cele postępowania karnego zostaną osiągnięte.

Czy tylko Sąd ma wpływ na zaakceptowanie wniosku o dobrowolne poddanie się karze?

Uwzględnienie wniosku o dobrowolne poddanie się karze będzie możliwe jedynie w sytuacjach zaakceptowanie warunków skazania przez oskarżyciela publicznego, najczęściej prokuratora, oraz braku sprzeciwu prawidłowo poinformowanego o terminie pokrzywdzonego.

Sąd może natomiast uzależnić uwzględnienie wniosku o dobrowolne poddanie się karze od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany.

Czy dobrowolne poddanie się karze wymaga przyznania się do winy?

Przy dobrowolnym poddaniu się karze nie wymaga przyznania się do winy przez oskarżonego. Komentarze do ustawy wskazują co prawda na pogląd, że nieprzyznanie się oskarżonego do winy wskazuje na istnienie wątpliwości co do okoliczności popełnienia czynu, a to stanowi przeszkodę do uwzględnienia wniosku o dobrowolne poddanie się karze.

W praktyce dochodzi do wydawania wyroków w trybie dobrowolnego poddania się karze bez przyznawania się do winy, co jest także zgodne z częściej przyjmowanym poglądem, że wymaganie spełnienia warunku uznania winy nie znajduje oparcia w brzmieniu przepisu art. 387 k.p.k. (tak jak to jest w przypadku art. 335 § 1 k.p.k. i skazania bez przeprowadzania rozprawy). Tutaj dużo zależy w praktyce od tego na jaki skład Sądu trafimy a także od argumentacji naszego prawnika.

Usługi kancelarii Kopeć & Zaborowski w zakresie dobrowolnego poddania się karze obejmują:

analizę sprawy – materiału dowodowego;
ocenę ryzyka procesowego;
ustalanie kompleksowej strategii procesowej;
reprezentowanie podejrzanego w postępowaniu przygotowawczym i w ustaleniach z oskarżycielem publicznym, najczęściej prokuratorem;
reprezentowanie w kontakcie z pokrzywdzonym w przypadku takiej konieczności, przede wszystkim w zakresie ustaleń dot. naprawienia szkody i zadośćuczynienia;
ustalenia warunków dobrowolnego poddania się karze i reprezentację na etapie postępowania sądowego.

Masz problem? Potrzebujesz wsparcia w zakresie dobrowolnego poddania się karze? Nie zwlekaj!

Skontaktuj się z nami!

Zapraszamy także do zapoznania się z naszą pełną ofertą dotyczącą prawa karnego.