- Insider trading – wykorzystanie infromacji poufnej -
Co oznacza insider trading?
Insider trading oznacza wykorzystywanie informacji poufnej w grze giełdowej, a używając poprawnej nomenklatury – w inwestycjach na rynku kapitałowym.
Przestępstwo insider tradingu jest opisane w art. 181 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Wspomnieć należy przy tym o istnieniu art. 180 w/w ustawy, który odnosi się do ujawnienia informacji poufnej dotyczącej instrumentów finansowych i często występuje w jednej sprawie kumulatywnie z przestępstwem wykorzystania informacji. W praktyce, oba przestępstwa bywają nazywane insider tradingiem.
Jakie kary grożą za tzw. insider trading lub ujawnienie informacji poufnej?
Przestępstwo tzw. insider tradingu wprowadziła ustawa o obrocie instrumentami finansowymi, określając je przestępstwem nieuprawnionego wykorzystania informacji poufnej dotyczącej instrumentów finansowych w art. 181 ustawy. Polska ustawa odwołuje się wprost do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego I Rady (UE) nr 596/2014 w sprawie nadużyć na rynku (tzw. rozporządzenie MAR) i przewiduje za wykorzystanie informacji poufnej grzywnę w wysokości do 5 000 000 zł albo karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (albo obie kary łącznie).
Przestępstwo ujawnienia informacji poufnej zostało określone przez art. 180 ustawy, który przewiduje grzywnę do 2 000 000 zł albo karę pozbawienia wolności do lat 4 (albo obie kary łącznie).
Za wykorzystanie informacji poufnej na giełdzie grozi maksymalnie do 5 lat więzienia i 5 mln zł grzywny.
Co to jest informacja poufna?
Informacją poufną o podmiocie notowanym na giełdzie jest informacja mająca wpływ na sytuację podmiotu – jego kondycję, perspektywy czy wartość księgową – a zatem także na wartość wyemitowanych instrumentów finansowych dostępnych w obrocie giełdowym. W praktyce najczęściej będą to dane o wynikach, potencjalnych współpracach, kontraktach czy stratach notowanego podmiotu. Są to wszelkie informacje, których posiadanie prowadzi do podjęcia decyzji o nabyciu lub sprzedaży instrumentu finansowego.
Formalnie wykorzystywanie informacji poufnej ma miejsce wówczas, gdy osoba znajdująca się w posiadaniu informacji poufnej i wykorzystuje tę informację, nabywając lub zbywając, na własny rachunek lub na rzecz osoby trzeciej, bezpośrednio lub pośrednio, instrumenty finansowe, których informacja ta dotyczy. Wykorzystanie informacji poufnej w formie anulowania lub zmiany zlecenia dotyczącego instrumentu finansowego, którego informacja ta dotyczy, w przypadku gdy zlecenie złożono przed wejściem danej osoby w posiadanie informacji poufnej, również uznaje się za wykorzystywanie informacji poufnej.
Dlaczego insider trading jest szkodliwy dla rynku?
Posiadanie informacji poufnych i ich wykorzystywanie w obrocie giełdowym przez osoby je posiadające, tzw. insiderów – negatywnie wpływa na obrót giełdowy i zaufanie uczestników do rynku. Nieuczciwa przewaga nad pozostałymi uczestnikami obrotu giełdowego polega na posiadaniu takiej wiedzy, która wpływa na możliwość przewidzenia wzrostów lub spadków kursu notowanych podmiotów.
Nieuczciwość i szkodliwość insider tradingu najlepiej tłumaczy teoria równego dostępu. Zgodnie z ewoluującą teorią równego dostępu – osoba która dopuszcza się insider tradingu, mając bezpośredni lub pośredni dostęp do informacji wewnętrznej notowanego podmiotu, wykorzystując ją dla celów osobistych – posiada wiedzę, że jej działanie jest nieuczciwe, albowiem informacja która dysponuje i na podstawie której podejmuje decyzję o transakcji – jest niedostępna dla osób, z którymi dokonuje transakcji. Jednostronny dostęp do informacji daje zatem nieuczciwą przewagę insiderom nad pozostałymi uczestnikami rynku.
Wykorzystanie informacji poufnych jest zaprzeczeniem przejrzystości rynku, co jest warunkiem wymiany handlowej.
Regulacja wykorzystywania informacji poufnych i penalizacja tego zjawiska jest przejawem wniosku, że rynek sam nie jest w stanie obronić się przed nieuczciwymi praktykami i konieczna jest ingerencja państwa, jako konieczności zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa uczestnikom transakcji opiewających na instrumenty finansowe.
Czy insider trading często występuje w Polsce?
Dużo wskazywać może na fakt, że insider trading jest zjawiskiem częstym. Śledzący rynek finansowy łatwo dostrzegą mnogość sytuacji nagłego wzrostu lub spadku kursu, poprzedzonego zakomunikowaniem przez spółkę informacji istotnych oraz występowaniem tuż przed zmianą wartości notowań – znacznej aktywności transakcyjnej.
W Polsce nadużycia informacji poufnych na Giełdzie Papierów Wartościowych są na tyle częstym zjawiskiem, że sama giełda zyskała przydomek „bananowej”. Nazywanie Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie giełdą bananową ma związek z tym, że zachodzące na niej zmiany częściej niż na zagranicznych parkietach są nieprzewidywalne. Nieprzewidywalność w kształtowaniu się notowań, przeczy logice i ogólnie przyjętym zachowaniem rynkowym – często taką zmianę notowania przypisuje się wykorzystaniu informacji nieznanej przeciętnemu inwestorowi.
Częstość zjawiska nie znajduje jednak potwierdzenia w samych statystykach. Insider trading jest trudno wykrywalny, jeśli chodzi o zakres wykorzystania informacji niejawnej. Niemniej jednak, jeśli zarzuty wykorzystania informacji poufnej zostają postawione, sytuacja osób podejrzanych jest zazwyczaj ciężka i wymaga przeprowadzenia wnikliwej analizy pozwalającej na obranie strategii procesowej. Zebrane przeciwko insiderowi dowody często są zapisem korespondencji lub dokumentujące przepływ informacji. Dowody w takich sytuacjach często w znacznym stopniu uprawdopodobniają że podstawą decyzji o dokonaniu na rynku transakcji – było posiadanie informacji poufnych.
Kto w Polsce sprawuje nadzór nad rynkiem kapitałowym?
W Polsce nadzór nad rynkiem kapitałowym, którego częścią jest rynek finansowy sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. Celem nadzoru jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku. Komisja Nadzoru Finansowego jest tym samym organem badającym nieprawidłowości m.in. w ramach postępowań wyjaśniających, kierującym zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstw oraz występującym w charakterze oskarżyciela na etapie postępowania sądowego.
Kancelaria Kopeć & Zaborowski w zakresie przestępstwa insider tradingu lub ujawnienia informacji poufnej świadczy usługi polegające na:
- Doradztwie w zakresie strategii działa: Pomagamy Klientom w zrozumieniu sprawy – działań organów kontrolnych lub organu ścigania. Analizujemy przypadek w celu udzielenia rekomendacji działań, w tym działań antycypujących reakcje organu ścigania lub organu nadzoru;
- Reprezentacji w postępowaniach sądowych: Aktywne reprezentowanie Klientów oskarżonych o przestępstwa związane z obrotem giełdowym, co obejmuje przygotowywanie odpowiednich dokumentów oraz prowadzenie negocjacji na rzecz Klienta. Wspieramy także Klientów występujących w roli pokrzywdzonych, zapewniając im ochronę praw w trakcie m.in. postępowań sądowych;
- Współpracy z organami ścigania: Budowanie konstruktywnych relacji z organami ścigania w celu skutecznego przeciwdziałania oskarżeniom oraz wspieranie Klientów w trakcie postępowań kontrolnych, a także nawiązywanie ścisłej współpracy z ww. organami, aby zapewnić skuteczne i sprawiedliwe egzekwowanie praw Naszych Klientów;
- Przeprowadzaniu audytów mających na celu rozpoznanie przyczyny zainteresowań organów postępowania karnego i wdrożenie optymalnego sposobu działania, w tym zaplanowania strategii obrony w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa (tzw. Criminal compliance);
- Prowadzeniu szkoleń dotyczących przeciwdziałania zjawisku Insider Trading oraz ujawniania informacji poufnych;
- Doradztwie przy postępowaniach wyjaśniających Komisji Nadzoru Finansowego realizowanych na podstawie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym.
Masz problem? Potrzebujesz wsparcia w zakresie przestępstw giełdowych? Nie zwlekaj!