- Manipulacja instrumentami finansowymi -
Na czym polega manipulacja instrumentami finansowymi?
Manipulacja instrumentami finansowymi to zjawisko zdecydowanie najbardziej powszechnie rozpoznawalne i dotyczące większej liczby uczestników rynku niż chociażby przestępstwa związane z insider tradingiem. Stanowi także przestępstwo uregulowane w art. 183 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.
Przyczyną tego, że ten typ przestępstwa manipulacji dotyczy największej liczby uczestników rynku jest to, że jego ofiarą może paść każdy aktywny nabywca instrumentów finansowych, najczęściej akcji spółek notowanych na giełdzie.
Ryzyko manipulacji jest tym większe, im mniejszy jest podmiot, którego dotyczą instrumenty finansowe tzn. spółkami o niskiej kapitalizacji, tzw. niskim free float tj. stosunku liczby akcji znajdujących się poza posiadaniem dużych inwestorów.
W Polsce istnieją dwa rynki dla obrotu akcjami – rynek główny Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, na którym notowane są duże spółki o dużej płynności i stosunkowo dużej kapitalizacji oraz alternatywny rynek obrotu o nazwie NewConnect – także organizowany przez Giełdę Papierów Wartościowych. To właśnie NewConnect kojarzy się w pierwszej kolejności z występowaniem zjawiska manipulacji. Wynika to z faktu, że to na instrumenty podmiotów notowanych na tym rynku – łatwiej jest wpłynąć.
Manipulacja ceną instrumentów finansowych to nic innego jak kreowanie ich ceny, poprzez podejmowanie takich czynności, które u pozostałych uczestników rynku – wykreują wrażanie atrakcyjności danego instrumentu lub wręcz odwrotnego wniosku.
W jaki sposób można dopuścić się manipulacji instrumentami finansowymi?
Istnieją dwa podstawowe schematy manipulacji, którymi posługują się pojedyncze osoby lub grupy osób uczestniczących w obrocie.
Schematem pośrednim będzie manipulowanie informacjami, rozpowszechnianie plotek, fałszywych informacji dot. instrumentów finansowych lub zdarzeń gospodarczych – co ma wpłynąć na faktyczne decyzje zakupowe sprzedażowe.
Schemat bezpośredni polega na podejmowaniu działań związanych stricte z obrotem na rynku – będzie to kreowanie wrażenia popytu i podaży czyli wykorzystanie jednego z podstawowych praw ekonomicznych, prawa popytu i podaży.
Charakterystycznym zjawiskiem manipulacji ceną instrumentów finansowych jest działanie przez sprawców w grupie, szczególnie w odniesieniu do wykorzystania bezpośredniego schematu manipulacji. Kreowanie popytu i podaży wymaga, aby istniały co najmniej dwie strony transakcji sprzedaży instrumentu finansowego, tj. sprzedawca oraz nabywca. Nie jest oczywiście wykluczone aby zarówno po stronie sprzedaży jak i po stronie zakupu stała jedna osoba lub różne podmioty kierowane przez jedną osobę, jednakże ukrycie działań przed organem nadzoru jakim jest m.in. Komisja Nadzoru Finansowego wymaga stworzenia pozorności wielu stron transakcji.
W tym celu często transakcje dokonywane są przez porozumienie grupy osób, dokonującą serii zaplanowanych i skoordynowanych działań polegających na wystawieniu zleceń sprzedaży przy jednoczesnym wystawieniu zlecania kupna instrumentu finansowego przez ustaloną wcześniej osobę. Ten rodzaj obrotu określa się potocznie „spółdzielnią”. Wrażenie obrotu może wywołać skojarzenie z innym pojęciem – karuzelą, stosowaną przy przestępstwach podatkowych. Podobieństwo polega w obu przypadkach na zamiarze stworzenia obrazu realności obrotu – w przypadku karuzeli i przestępstw podatkowych będzie to przepływ towarów i usług, a w przypadku spółdzielni tj. przestępstw giełdowych – przepływ kapitału.
W jaki sposób na manipulacje instrumentami finansowymi reaguje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)?
Sposób działania organu nadzoru, tj. Komisji Nadzoru Finansowego z perspektywy często pozostawia wiele do życzenia. Z jednej strony w przypadku podejrzeń manipulacji, organ ten z uwagi na to że nie jest organem ścigania – nie dysponuje właściwymi narzędziami mogącymi przeciwdziałać popełnieniu przestępstw manipulacji a w dalszej kolejności skutecznie ścigać sprawców.
Z drugiej strony, nierzadko w przypadku podejrzeń nabranych przez KNF – organ ten stawia pochopne wnioski i tezy, które rozstrzygać ma na kolejnym etapie sprawy organ ścigania. Ten z kolei, często nie posiada wiedzy niezbędnej do zinterpretowania pracy organu nadzoru w wyniku czego do sądów trafiają pochopnie lub niewłaściwie sformułowane akty oskarżenia.
Jak się bronić przed zarzutem manipulacji instrumentami finansowymi?
Obrona przed zarzutem manipulacji na rynku giełdowym polega często na wykazaniu istnienia strategii inwestycyjnej, podstaw podejmowania autonomicznych decyzji w zakresie podejmowanych na rynku czynności – nabywania lub zbywania instrumentów finansowych. Wykazywanie istnienia określonych strategii i przeprowadzenia analiza niejednokrotnie sprowadza się do przedstawiania czysto biznesowych opracowań dot. instrumentów, podmiotów czy branż których dotyczą instrumenty finansowe, które miały zostać wg organów zmanipulowane.
W przypadku zarzutu opierającego się o schemat pośredni, o którym mowa była powyżej – obrona ma charakter bardziej konwencjonalny.
Rola kancelarii Kopeć & Zaborowski w obszarze przestępstw związanych z manipulacją instrumentami finansowymi to:
- doradztwo w zakresie strategii działań: pomoc Klientom w określeniu sytuacji w której znajduje się Klient. Pomagamy w zrozumieniu sprawy – działań organów kontrolnych lub organu ścigania. Analizujemy czynności podejmowane przez Klienta w zw. z uczestniczeniem w rynku, doradzamy w zakresie reakcji na zainteresowanie sprawą przez organy;
- reprezentacja w sprawie blokady rachunków bankowych lub rachunków papierów wartościowych / maklerskich: podejrzenie manipulacji instrumentami finansowymi często wiąże się z blokadą rachunków na których znajdują się papiery wartościowe. Jest to skutek występujący najczęściej z inicjatywy Komisji Nadzoru Finansowego, blokada skutkuje w praktyce także wszczęciem postępowania przygotowawczego przez organ ścigania;
- reprezentacja w postępowaniach sądowych: aktywne reprezentowanie Klientów oskarżonych o przestępstwa związane z obrotem giełdowym, co obejmuje przygotowywanie odpowiednich dokumentów oraz prowadzenie negocjacji na rzecz Klienta. Wspieramy także Klientów występujących w roli pokrzywdzonych, zapewniając im ochronę praw w trakcie m.in. postępowań sądowych;
- współpraca z organami ścigania: budowanie konstruktywnych relacji z organami ścigania w celu skutecznego przeciwdziałania oskarżeniom oraz wspieranie Klientów w trakcie postępowań kontrolnych, a także nawiązywanie ścisłej współpracy z ww. organami, aby zapewnić skuteczne i sprawiedliwe egzekwowanie praw naszych Klientów;
- audyty procesów i procedur: przeprowadzanie audytów karnych mających na celu zlokalizowanie ryzyk związanych z obrotem giełdowym. Weryfikujemy istnienie ryzyka zarzutu działania w zmowie, prowadzenia dokumentacji związanej z aktywnością na rynku finansowym.
Masz problem? Potrzebujesz wsparcia w zakresie manipulacji instrumentami finansowymi lub dotyczącego innych przestępstw giełdowych? Nie zwlekaj!