- Odrzucenie spadku -
Na czym polega odrzucenie spadku?
Spadkobiercy otrzymujący spadek nie zawsze znajdują się w korzystnej pozycji, zwłaszcza jeśli posiadają informację lub podejrzewają, że spadkodawca pozostawił po sobie długi.
Spadkobiercy mogą złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, wówczas spadkobiercy odpowiadają wobec wierzycieli zmarłego do wysokości aktywów majątku spadkowego. Takie rozwiązanie chroni spadkobiercę, który nie posiada dostatecznych informacji dotyczących tego jak wysokie są długi spadkowe.
Spadkobiercy mogą także złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku – bez względu na to czy w skład masy spadkowej wchodzą same długi czy też po odliczeniu długów spadkowych pozostaje majątek, który może być przedmiotem dziedziczenia – w tym wypadku spadkobierca zrzeka się całości spadku po zmarłym.
Gdzie i kiedy złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku?
Na złożenie stosownego oświadczenia spadkobierca ma 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o swoim powołaniu do spadku:
- w przypadku dziedziczenia ustawowego będzie to dzień, w którym spadkobierca dowiedział się o śmierci spadkodawcy lub dzień, w którym spadkobierca dowiedział się że osoba, która poprzedzała go w kolejce do dziedziczenia ustawowego, złożyła oświadczenie o odrzuceniu spadku;
- w przypadku dziedziczenia testamentowego będzie to dzień, kiedy spadkobierca dowiedział się o istnieniu testamentu i jego treści.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku może być złożone przed notariuszem lub przed sądem. Takie oświadczenie musi być urzędowo potwierdzone, nie jest zatem wystarczające poinformowanie pozostałych spadkobierców o swojej decyzji.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku może zostać złożone także przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo do złożenia takiego oświadczenia musi zostać udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym a z treści pełnomocnictwa musi jednoznacznie wynikać jaki jest jego zakres.
W przypadku kiedy chcemy udać się do notariusza aby przed nim złożyć stosowne oświadczenie o odrzuceniu spadku konieczne jest wykazanie faktu bycia spadkobiercą. U notariusza musimy przedłożyć takie dokumenty jak np. skrócony odpis aktu zgonu spadkodawcy.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku przed sądem, składane jest najczęściej w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. W przypadku gdy takie postępowanie się nie toczy, oświadczenie należy złożyć przed sądem rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania spadkobiercy. Sąd wyznaczy w tym celu posiedzenie.
Co jeśli nie złożyłeś oświadczenia o odrzuceniu spadku?
W przypadku braku złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku dziedziczenie następuje z dobrodziejstwem inwentarza, tj. odpowiedzialność za ewentualne długi spadkowe zostaje ograniczona do wysokości aktywów majątku spadkowego.
W przypadku gdy spadkobierca zmarł, przed upływem terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku i nie złożył takiego oświadczenia, oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone przez jego spadkobierców.
Co ważne, termin na złożenie takiego oświadczenie nie może upłynąć wcześniej niż termin na złożenie oświadczenia co do spadku po zmarłym spadkobiercy.
Odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci – na czym polega?
Sytuacja komplikuje się kiedy spadkobiercami zostają nieletnie dzieci. Aby złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wymagana jest pełna zdolność do czynności prawnych. Za osoby nie posiadające takiej zdolności oświadczenie składa jej przedstawiciel ustawowy.
W przypadku niezłożenia w imieniu małoletniego dziecka, oświadczenia o odrzuceniu spadku, będzie ono dziedziczyło z dobrodziejstwem inwentarza.
Zgodnie z prawem rodzinnym, rodzice nie mogą bez zgody sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zwykły zarząd majątkiem małoletniego dziecka. Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd majątkiem dziecka i wymaga stosownego zezwolenia prawnego.
Wniosek o udzielenie zezwolenia na dokonanie czynności zwykłego zarządu mogą złożyć rodzice lub opiekunowie prawni. Właściwym sądem będzie sąd rejonowy właściwy z uwagi na miejsce zamieszkania lub pobytu małoletniego.
Oświadczenie w imieniu małoletniego dziecka powinno być złożone w terminie 6 miesięcy od dnia powołania do spadku. Postępowanie o wyrażenie zezwolenia na założenie w imieniu małoletniego oświadczenia o odrzuceniu spadku częsta będzie trwało dłużej niż 6 miesięcy, dlatego wszczęcie postępowania o wyrażenie zezwolenia przerywa bieg terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Aby zachować ustawowe terminu konieczne jest aby wniosek o wydanie zezwolenia został złożony przed upływem 6 miesięcy od dnia powołania do spadku.
Postępowanie przed sądem kończy się wydaniem postanowienia, w którym są bądź wyraża zgodę bądź jej odmawia. Po otrzymaniu postanowienia zawierającego zezwolenie kolejnym krokiem jest złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przed notariuszem lub sądem.
Jakie są skutki odrzucenia spadku?
Osoba, która złożyła oświadczenie o odrzuceniu spadku traktowana jest jakby nie dożyła śmierci spadkodawcy czyli otwarcia spadku. W miejsce osoby, która odrzuciła spadek powołani zostaną jej spadkobiercy np. małżonek lub dzieci. Składając oświadczenie o odrzuceniu spadku warto zatem zastanowić się jakie konsekwencje dla naszych najbliższych może to przynieść.
Czy warto składać oświadczenie o odrzuceniu spadku?
Skoro brak złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku powoduje, iż dziedziczymy z dobrodziejstwem inwentarza, a więc odpowiadamy za długi spadkowe do wysokości aktywów pochodzących z masy spadkowej, to czy istnieją powody dla których warto składać takie oświadczenie?
W pierwszej kolejności konieczne będzie dokonanie spisu inwentarza, tj. spisu przedmiotów wchodzących w skład masy spadkowej. Dokonanie spisu inwentarza jest prawem a nie obowiązkiem spadkobiercy.
Dodatkowo jako spadkobiercy możemy zostać uwikłani w toczące się postępowania sądowe z udziałem wierzycieli zmarłego spadkodawcy, co może okazać się czasochłonne.
Wiedząc, że nasz spadkodawca nie pozostawił po sobie żadnego majątku a pozostawił po sobie długi, odrzucając spadek unikniemy postępowań, które angażują nasz czas i pieniądze. Kluczowa jest zatem ocena proporcji pomiędzy wartością pozostawionej masy spadkowej a wysokością długów pozostawionych przez spadkodawcę. Jeśli wiemy, że w większości pozostały długi to zdecydowanie warto złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku.