- Podział majątku wspólnego małżonków -
Czym jest ustrój wspólności majątkowej małżonków (wspólność ustawowa)?
Obowiązującą zasadą jest, iż z chwilą zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy małżonkami powstaje ustrój wspólności małżeńskiej, tzw. wspólność ustawowa. Co to oznacza?
Wspólność majątkowa oznacza, że wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania małżeństwa przez jednego lub oboje małżonków (z niewielkimi wyjątkami), stają się wspólną własnością.
Do majątku wspólnego małżonków zalicza się m.in.:
- wynagrodzenie za pracę oraz dochody z innej działalności zarobkowej;
- dochody z majątku wspólnego oraz dochody z majątku osobistego małżonka;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Kiedy ustaje wspólność majątkowa małżonków?
Wspólność majątkowa ustaje w następujących sytuacjach:
- rozwodu;
- separacji;
- unieważnienia małżeństwa;
- śmierci jednego z małżonków;
- ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków;
- ogłoszenie upadłości jednego z małżonków;
- ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej;
- zawarcia umowy majątkowo-małżeńskiej (tzw. intercyzy) znoszącej ustrój wspólności majątkowej.
Jak uniknąć wspólności majątkowej?
Wspólność majątkowa nie zawsze będzie korzystna dla wszystkich. Małżonkowie, zarówno przed zawarciem związku małżeńskiego jak i po jego zawarciu mogą zawrzeć porozumienie znoszące ustrój wspólności ustawowej – potocznie zwane intercyzą. Porozumienie musi zostać zawarte w formie aktu notarialnego. Możliwe jest także późniejsze zawarcie kolejnej umowy przywracającej ustrój wspólności majątkowej. W przypadku gdy porozumienie zawierane jest po zawarciu małżeństwa i doszło już do powstania majątku wspólnego, należy dokonać jego podziału.
Czym jest podział majątku wspólnego małżonków?
Majątek zgromadzony w trakcie trwania małżeństwa można podzielić zarówno w trakcie trwania małżeństwa jak i po nim. W przypadku chęci dokonania podziału majątku wspólnego w trakcie trwania małżeństwa, pomiędzy małżonkami musi obowiązywać ustrój rozdzielności majątkowej.
Czym jest umowny podział majątku wspólnego małżonków?
W przypadku, w którym małżonkowie pozostają zgodni co do składu majątku wspólnego, wartości jego poszczególnych składników oraz wielkości udziałów jakie mają im przysługiwać w majątku – może on zostać podzielony na podstawie porozumienia małżonków. Umowa o podział majątku wspólnego może zostać zawarta w dowolnej formie. W przypadku gdy w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość, wówczas umowa o podział musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Strony mogą dokonać swobodnego rozporządzenia swoim majątkiem.
Czym jest sądowy podział majątku wspólnego małżonków?
Brak możliwości wypracowania zgodnego planu podziału rodzi konieczność zwrócenia się do sądu.
Postępowanie o podział majątku wspólnego małżonków odbywa się w trybie nieprocesowym. Pismem inicjującym postępowanie jest wniosek zamiast klasycznego pozwu.
Sądem właściwym do rozpoznania sprawy o podział będzie sąd rejonowy miejsca położenia majątku, a jeżeli wspólność ustała przez śmierć jednego z małżonków – sąd spadku. Wniosek należy opłacić – opłata od wniosku wynosi 1000 zł, zaś w przypadku gdy wniosek zawiera uzgodniony plan podziału – 300 zł.
We wniosku należy wymienić wszystkie składniki majątkowe wraz ze wskazaniem ich szacunkowej wartości. Do wniosku należy dołączyć dokument potwierdzający, iż pomiędzy małżonkami nie obowiązuje wspólność ustawowa: wyrok rozwodowy wraz z klauzulą wykonalności, akt notarialny zawierający umowę o ustanowieniu rozdzielności majątkowej. Dokumenty takie jak wypis z rejestru gruntów czy odpis z księgi wieczystej będą potrzebne w przypadku gdy w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość.
Sąd w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków ustala co wchodzi w skład majątku wspólnego oraz jaką wartość mają poszczególne jego składniki. Jeśli małżonkowie spierają się co do wartości składników swojego majątku, wówczas należy powołać biegłych z zakresu wyceny.
Czym jest orzeczenie nierównych udziałów w majątku wspólnym?
W sprawie o podział majątku można żądać orzeczenia nierównych udziałów w nim. Jest to możliwe po spełnieniu dwóch przesłanek:
- ważne powody uzasadniające orzeczenie nierównych udziałów w majątku wspólnym;
- stopień przyczynienia się do powstania majątku wspólnego.
Jako ważne przyczyny uzasadniające taki podział wymienia się np. rażące i długotrwałe naruszanie obowiązków wobec rodziny. Przy ustalaniu nierównych udziałów w majątku wspólnym uwzględnia także osobiste zaangażowanie w prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego i wychowanie dzieci.
Jak rozlicza się nakłady i wydatki?
W przypadku gdy jeden z małżonków wydatkował swój majątek osobisty na majątek wspólny ma prawo do rozliczenia czynionych nakładów. W przypadku wydatkowania majątku wspólnego na majątek osobisty małżonka, winien on zwrócić poczynione nakłady. Należy pamiętać, że nakłady należy udowodnić, tj. przedstawiać odpowiednie dowody, np. potwierdzenia płatności. Należy także wykazać, iż środki przeznaczone na majątek wspólny pochodziły z majątku osobistego danego małżonka.
Potrzebujesz wsparcia w obszarze podziału majątku wspólnego małżonków?