- Poręczenie majątkowe -
Poręczenie majątkowe nazywane potocznie ,,kaucją’’, jest jednym ze środków zapobiegawczych przewidzianych w przepisach Kodeksu postępowania karnego. Tak jak inne środki zapobiegawcze, poręczenie majątkowe ma zabezpieczyć prawidłowy tok postępowania, w szczególności poprzez zapewnienie, że oskarżony stawi się na każde wezwanie organów ścigania i będzie zachowywał się w sposób pożądany przez sąd i organy ścigania. Jak ustala się wysokość poręczenia majątkowego, co może stanowić jego przedmiot, kiedy przepada a kiedy sąd je zwraca?
Poręczenie majątkowe co do zasady polega na wpłacie na rachunek sądu lub prokuratury określonej sumy pieniężnej. Takie rozwiązanie stosuje się, gdy istnieje uzasadniona obawa, że podejrzany może bezprawnie wpływać na tok postępowania lub unikać odpowiedzialności karnej poprzez ucieczkę lub ukrywanie się. W takim wypadku najczęściej prokurator nakłada na podejrzanego obowiązek zapłaty określonej sumy pieniężnej by wymusić na podejrzanym zgodne z prawem zachowania pod rygorem przepadku sumy poręczenia majątkowego.
Warto również zauważyć, że przedmiotem poręczenia majątkowego nie musi zawsze być określona suma pieniężna. Tytułem poręczenia organy ścigania lub sąd mogą być zabezpieczone np. ruchomości (np. biżuteria, samochody, dzieła sztuki), nieruchomości (poprzez ustanowienie hipoteki, zastawu rejestrowego, etc.) czy nawet gwarancje bankowe oraz polisy ubezpieczeniowe. W każdym z w/w wypadków w pierwszej kolejności dochodzi do oszacowania wartości przedmiotu zabezpieczenia, a następnie do jego stosownego zabezpieczenia, np. poprzez złożenie do depozytu sądowego.
Poręczenie majątkowe zamiast tymczasowego aresztowania
Środek zapobiegawczy w postaci poręczenia majątkowego najczęściej stosowany jest jako alternatywa dla tymczasowego aresztowania. Prokurator lub Sąd stosują poręczenie w sytuacji gdy stwierdzają, że nie jest konieczne odizolowanie podejrzanego od społeczeństwa, zaś dla utrzymania podejrzanego ,,w ryzach’’ wystarczy groźba przepadku sumy lub przedmiotu poręczenia w razie podejmowania przez niego bezprawnych zachowań.
W tym kontekście warto zwrócić uwagę na przewidzianą w przepisach instytucję tzw. ,,poręczenia zastępczego’’. Zgodnie z art. 257 § 2 k.p.k. stosując tymczasowe aresztowanie, sąd może zastrzec, że środek ten ulegnie zmianie pod warunkiem złożenia, nie później niż w wyznaczonym terminie, określonego poręczenia majątkowego. Innymi słowy sąd wskazuje, że jeżeli w określonym terminie podejrzany nie wpłaci określonej sumy tytułem poręczenia majątkowego, zostanie wobec niego zastosowany tymczasowy areszt. Jeżeli zaś skazany wpłaci ową sumę, wówczas tymczasowe aresztowanie nie zostanie zastosowane a podejrzany zostanie zwolniony.
Wysokość poręczenia majątkowego – jak jest ustalana?
Wysokość ,,kaucji’’ ustalana jest w oparciu przede wszystkim o sytuację finansową podejrzanego przy uwzględnieniu charakteru czynu mu zarzucanego. Bywa zatem tak, że poręczenie majątkowe wynosi 1.000 zł, a bywa również tak, że podejrzany musi zapłacić 1.000.000 zł. Sąd lub prokurator muszą w tym wypadku wyważyć, by kwota poręczenia majątkowego była z jednej strony możliwa do zapłaty przez podejrzanego, z drugiej zaś strony by stanowiła motywację dla podejrzanego, by zachowywać się zgodnie z prawem. Wysokość poręczenia majątkowe stanowi zatem kwestię dyskusyjną, zaś z punktu widzenia podejrzanego warto wziąć udział w tej dyskusji.
Kiedy poręczenie majątkowe przepada?
Tak jak wspomniano, poręczenie majątkowe ma stanowić motywację dla podejrzanego, by zachowywał się zgodnie z prawem, co należy rozumieć jako stawiennictwo na każdorazowe wezwanie sądu lub organów ścigania, jak również powstrzymanie się od bezprawnego ingerowania w przebieg toczącego się postępowania np. poprzez nakłanianie świadków do składania fałszywych zeznań czy ukrywanie dowodów, oraz od ukrywania się lub ucieczki. W razie stwierdzenia, że podejrzany podejmuje się takich zachowań sąd w pewnych wypadkach orzeka lub może orzec przepadek lub ściągnięcie kwoty stanowiącej poręczenie majątkowego czy też przedmiotu poręczenia majątkowego (np. samochodu, biżuterii itd.).
Obowiązkowy przepadek jest orzekany w razie stwierdzenia, że podejrzany ukrywa się lub uciekł przed organami ścigania. Fakultatywny zaś przepadek może zostać orzeczony w sytuacji stwierdzenia, że podejrzany w inny sposób utrudnia postępowanie (np. właśnie nakłaniając świadków do składania fałszywych zeznań).
Podsumowanie
Poręczenie majątkowe, choć bywa dotkliwe, stanowi bardzo interesującą alternatywę dla tymczasowego aresztowania. Z tej przyczyny w tzw. ,,sprawach aresztowych’’ warto podjąć rozmowę z przedstawicielami organów ścigania w celu rozważenia zastosowania tej instytucji zamiast zwykle wielomiesięcznej izolacji w warunkach aresztu śledczego. Profesjonalny pełnomocnik z pewnością pomoże w negocjacjach z prokuratorem, podpowie co może stanowić przedmiot poręczenia, jak również dopilnuje by został należycie wyceniony, zabezpieczony a następnie po zakończeniu postępowania zwrócony.
Nasze usługi obejmują m.in.:
- analizę sytuacji prawnej oskarżonego; doradztwo w zakresie możliwości i zasadności złożenia wniosku o poręczenie majątkowe, także jako alternatywy dla tymczasowego aresztowania;
- przygotowanie niezbędnych dokumentów oraz wniosków o zastosowanie poręczenia majątkowego;
- reprezentację Klienta przed sądem i organami ścigania w trakcie postępowania dotyczącego nałożenia poręczenia majątkowego;
- prowadzenie rozmów z prokuratorem w celu ustalenia wysokości poręczenia majątkowego czy uzyskania zgody na zastosowanie poręczenia majątkowego zamiast tymczasowego aresztu;
- pomoc w organizacji i zarządzaniu wpłatą poręczenia majątkowego, w tym doradztwo finansowe w zakresie sposobu wpłaty;
- monitorowanie przestrzegania warunków nałożonych przez sąd oraz doradztwo w sytuacjach potencjalnego naruszenia tych warunków;
- pomoc w procedurze zwolnienia i odzyskania wpłaconej kaucji po zakończeniu postępowania.