- Prywatny akt oskarżenia -
Czym jest prywatny akt oskarżenia?
Przestępstwa prywatnoskargowe stanowią bardzo specyficzną kategorię czynów zabronionych, z czym wiążą się określone odmienności związane z przebiegiem postępowa w ich przedmiocie. Dotyczą one m.in. sposobu inicjowania takiego postępowania, którym co do zasady jest tzw. prywatny akt oskarżenia.
Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego zostały szczegółowo wyliczone w przepisach Kodeksu karnego. Zgodnie z przepisami wyróżnić można następujące przestępstwa prywatnoskargowe:
- spowodowanie ,,lekkiego’’ uszczerbku na zdrowiu (poniżej 7 dni) lub nieumyślne spowodowanie ,,średniego’’ uszczerbku na zdrowiu, które nie zostały popełnione na szkodę osoby najbliższej – art. 157 § 4 k.k.
- zniesławienie – art. 212 k.k.;
- znieważenie – art. 216 k.k.;
- naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217, art. 217a k.k.).
Wyliczone powyżej czyny różnią się nieco od pozostałych przewidzianych prawem przestępstw. Różnice te sprowadzają się do znacznie krótszego terminu przedawnienia ich karalności, przebiegu postępowania jak również sposobu wszczęcia postępowania w ich przedmiocie.
Kto może złożyć prywatny akt oskarżenia?
Zasadą jest, że do wszczęcia postępowania prywatnoskargowego wymagana jest pewnego rodzaju aktywność pokrzywdzonego. Prokurator tylko wyjątkowo może wszcząć postępowanie o czyn ścigany z oskarżenia prywatnego i to tylko w sytuacji gdy stwierdzi, że takiego działania wymaga interes społeczny lub ochrona praworządności. Pokrzywdzony może zainicjować postępowanie prywatnoskargowe albo poprzez sporządzenie i złożenie prywatnego aktu oskarżenia albo poprzez złożenie pisemnej lub ustnej skargi na Policji, którą Policja prześle do właściwego sądu.
Jakie wymogi musi spełniać prywatny akt oskarżenia?
Wymogi formalne, jakie musi spełniać prywatny akt oskarżenia są znacznie mniej surowe niż w przypadku aktu oskarżenia sporządzanego przez prokuratora lub tzw. subsydiarnego aktu oskarżenia. Teoretycznie, zgodnie z art. 487 Kodeksu postępowania karnego, akt oskarżenia może ograniczyć się do oznaczenia osoby oskarżonego, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie. Powyższe jednak to zdecydowanie zbyt mało – z uwagi na to, że prywatny akt oskarżenia to pismo procesowe, musi również spełniać wymogi jakie stawiane są przed każdym z pism procesowych, zaś kwestię tą reguluje art. 119 § 1 k.p.k. Prywatny akt oskarżenia powinien zatem składać się co najmniej z następujących elementów:
- oznaczenie organu, do którego jest skierowany akt oskarżenia;
- oznaczenie oraz adres wnoszącego akt oskarżenia;
- oznaczenie osoby oskarżonego;
- znaczenie zarzucanego czynu;
- wskazanie dowodów, na których opiera się oskarżenie;
- datę i podpis składającego akt oskarżenia.
Mimo mniejszych wymogów niż zazwyczaj, prywatny akt oskarżenia musi zostać sporządzony z dokładnością nie mniejszą niż w przypadku zwykłych aktów oskarżenia. Dotyczy to w szczególności konieczności bardzo precyzyjnego oznaczenia zarzucanego drugiej osobie czynu oraz wskazania materiału dowodowego, jako że to właśnie prywatny akt oskarżenia stanowi fundament przyszłego postępowania i zakreśla jego ramy podmiotowe i przedmiotowe.
Ile kosztuje prywatny akt oskarżenia?
Oprócz konieczności zawarcia w prywatnym akcie oskarżenia w/w elementów, do jego treści należy również załączyć potwierdzenie dokonania opłaty w kwocie 300 zł jak również odpowiednią liczbę odpisów. Braki w tym zakresie mogą zostać potraktowane jako braki formalne pisma, do uzupełnienia których sąd wezwie pod rygorem uznania prywatnego aktu oskarżenia za bezskuteczny.
Czy postępowanie prywatnoskargowe różni się od normalnego postępowania sądowego?
Postępowanie prywatnoskargowe rządzi się swoimi prawami i odmiennościami. Oprócz wspominanego na wstępie znacznie krótszego niż w przypadku zwykłych przestępstw okresu przedawnienia karalności (rok od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa ściganego z prywatnego oskarżenia, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia), trochę inaczej wygląda przebieg postępowania przed sądem.
Postępowanie prywatnoskargowe rozpoczyna się od wyznaczenia posiedzenia pojednawczego, na którym to sąd daje stronom możliwość zawarcia ugody. Jeżeli oskarżyciel prywatny i jego pełnomocnik nie stawią się na posiedzenie pojednawcze bez usprawiedliwienia, to uważa się to za odstąpienie od oskarżenia, co w konsekwencji prowadzi do umorzenia postępowania.
Obowiązek stawiennictwa dotyczy jednak nie tylko posiedzenia przygotowawczego. Zgodnie z art. 496 § 3 k.p.k., niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na rozprawie głównej bez usprawiedliwienia uważa się za odstąpienie od oskarżenia. Tym samym nieusprawiedliwiona nieobecność może spowodować umorzenie nawet długo prowadzonego postępowania.
Warto również wskazać na możliwość wniesienia przez oskarżonego tzw. wzajemnego aktu oskarżenia. Zgodnie z przepisami, oskarżony może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wnieść przeciwko oskarżycielowi prywatnemu będącemu pokrzywdzonym wzajemny akt oskarżenia o ścigany z oskarżenia prywatnego czyn, pozostający w związku z czynem mu zarzucanym. Sąd rozpoznaje wówczas łącznie obie sprawy.
Na koniec warto wspomnieć, że w postępowaniu prywatnoskargowym wyjątkową wagę przywiązuje się do prób doprowadzenia do pojednania pomiędzy stronami takiego postępowania. Z uwagi na powyższe, jeżeli strony w toku postępowania w jakiś sposób się pojednają, postępowanie zostaje umorzone.
Czy warto w sprawie z prywatnego aktu oskarżenia korzystać ze wsparcia prawnika?
W ramach postępowania prywatnoskargowego zawiłości i pułapek prawnych jest bardzo dużo, zaś brak wiedzy nie stanowi dla sądów żadnego usprawiedliwienia. Z uwagi na powyższe warto rozważyć zatrudnienie profesjonalnego pełnomocnika, który posiadać będzie wiedzę i doświadczenie pozwalające na sprawne i formalnie prawidłowe przeprowadzenie Klienta przez proces. Co istotne, nawet jedna nieusprawiedliwiona nieobecność może spowodować umorzenie postępowania i zaprzepaszczenie szansy na dochodzenie sprawiedliwości. Czasem też może okazać się, że zamiast toczyć długotrwałe postępowanie warto zastanowić się nad ugodą.
Nasze usługi związane ze sprawami dotyczącymi prywatnego aktu oskarżenia obejmują m.in.
- możliwość sporządzenia prywatnego aktu oskarżenia i wzajemnego prywatnego aktu oskarżenia;
- reprezentację przed organami ścigania i sądami wszystkich instancji;
- obronę w postępowaniu prywatnoskargowym, w tym opracowanie linii obrony i zaplanowanie dalszych działań w sprawie;
- sporządzenie środka odwoławczego od niekorzystnego orzeczenia;
- bieżący kontakt i wsparcie w postępowaniach związanych z przestępstwem prywatnoskargowym (w tym o ochronę dóbr osobistych).
Masz problem? Potrzebujesz wsparcia w postępowania związanego z prywatnym aktem oskarżenia? Nie zwlekaj!