- Przestępstwa giełdowe -
Co to są przestępstwa związane z obrotem instrumentami finansowymi (przestępstwa giełdowe)?
Przestępstwa związane z obrotem instrumentami finansowymi (tzw. przestępstwa giełdowe), są elementem prawa karnego gospodarczego. Ten charakterystyczny rodzaj przestępstw związany z obrotem giełdowym ma szczególnie skomplikowany charakter z kilku względów.
Przestępstwa giełdowe opisane są w innych ustawach niż kodeks karny, nie są przestępstwami typowi, powszechnie znanymi i dotyczącymi każdego obywatela ich elementem jest także ekonomia oraz praktyczna wiedza dotycząca działania rynku kapitałowego.
Jakie akty prawne regulują tzw. przestępstwa giełdowe?
Aktami prawnymi traktującymi o przestępstwach tzw. giełdowych (związanych z obrotem instrumentami finansowymi) są przepisy zarówno polskie jak i europejskie. Mowa o:
- Ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
- Ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych,
- Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 596/2014 w sprawie nadużyć na rynku oraz uchylające dyrektywę 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywy Komisji 2003/124/WE, 2003/125/WE i 2004/72/WE (Market Abuse Regulation, nazywane Rozporządzeniem MAR),
- Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/57/UE w sprawie sankcji karnych za nadużycia na rynku (Market Abuse Directive, nazywaną Dyrektywą MAD II.
Jaka jest specyfika tzw. przestępstw giełdowych?
Charakterystyka przestępstw giełdowych sprawia, że trudności w rozumieniu ich niuansów mają nie tylko przeciętni obywatele, ale także instytucje zajmujące się ich ściganiem. Niestety, ale nierzadko mają miejsce sytuacje w których składy orzekające w sądach powszechnych, nigdy nie miały do czynienia z obrotem giełdowym. Oznacza to w praktyce, że zarzuty w sprawach związanych z przestępstwami giełdowymi są stawiane pochopnie, a sprawy rozstrzygane są przez niedoświadczonych i niemających wiedzy sędziów. Nie jest to sytuacja korzystna – trudniej wtedy bowiem o rzeczową polemikę z jednostronnie przedstawianym materiałem dowodowym.
Jak bronić się w sprawach dotyczących tzw. przestępstw giełdowych?
Działania obrony w sprawach dotyczących przestępstw związanych z obrotem instrumentami finansowymi (przestępstw giełdowych) powinno być przygotowanie strategii kompleksowej, opartej nie tylko na dokonaniu wąskiej analizy prawnej, ale często także ekonomicznej, nierzadko polegającej na przeprowadzaniu sądu przez podstawy i niuanse świata rynku finansowego. Często konieczne w sprawach związanych z tzw. przestępstwami giełdowymi jest sporządzenie profesjonalnych opinii prywatnych uznanych ekspertów.
Jaki podmiot przeważnie inicjuje postępowanie karne dotyczące przestępstw giełdowych?
Informacje o podejrzeniu popełnienia przestępstw związanych z giełdą (związanych z obrotem instrumentami finansowymi) są zbierane i przetwarzane przez Komisję Nadzoru Finansowego, organu inicjującego postępowania samodzielnie lub wskutek powiadomienia jej o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Podmiotem informującym KNF o podejrzeniu popełnienia przestępstwa jest najczęściej podmiot odpowiedzialny za zapewnienie możliwości obrotu giełdowego papierami wartościowymi – w Polsce tym podmiotem jest Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW).
Kto prowadzi postępowanie karne w sprawach dotyczących tzw. przestępstw giełdowych?
Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) nie jest organem ścigania – o swoich podejrzeniach informuje prokuraturę, która z kolei posiada narzędzia czysto śledcze – to prokuratura zajmuje się ostatecznym gromadzeniem materiału dowodowego, stawianiem zarzutów i jest odpowiedzialna za sporządzenie aktu oskarżenia. Komisja Nadzoru Finansowego o ile dojdzie do złożenia aktu oskarżenia w sprawach przestępstw giełdowych – występuje jako oskarżyciel posiłkowy. Często wspomaga a w praktyce przejmuje faktyczne prowadzenie sprawy od prokuratury na etapie sądowym.
W Polsce zatem funkcjonuje rozwiązanie inne niż w krajach posiadających dłuższą historię obrotu giełdowego i w których wykształcił się jednolity system zwalczenia nadużyć związanych z funkcjonowaniem giełdy. Przykładowo, Amerykańska Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (United States Securities and Exchange Commission – w skrócie SEC) jest organem nie tylko wyspecjalizowanym, zdolnym do przeprowadzania specjalistycznych analiz, ale jest także organem uprawnionym do ścigania przestępstw.
Nadzór nad rynkiem kapitałowym jest w USA o ponad pół wieku starszy. SEC został utworzony w latach 30 XX wieku, w następstwie najsłynniejszego i największego kryzysu finansowego, zwanego wielkim kryzysem z lat 1929-1933.
Przestępstwa giełdowe funkcjonują w Polsce dopiero trzecią dekadę. Rynek kapitałowy w Polsce rozwija się od początku lat 90, przy czym pierwsze 10 lat jego funkcjonowania było właściwie pozbawione kontroli.
Kancelaria Kopeć & Zaborowski w zakresie przestępstw giełdowych świadczy usługi polegające m.in. na:
- Doradztwie w zakresie strategii działań. Pomagamy Klientom w zrozumieniu sprawy – działań organów kontrolnych lub organu ścigania w sprawach dotyczących przestępstw giełdowych. Analizujemy przypadek w celu udzielenia rekomendacji działań, w tym działań antycypujących reakcje organu ścigania lub organu nadzoru.
- Reprezentacja w postępowaniach sądowych: Aktywne reprezentowanie Klientów oskarżonych o przestępstwa związane z obrotem giełdowym, co obejmuje przygotowywanie odpowiednich dokumentów oraz prowadzenie negocjacji na rzecz Klienta. Wspieramy także Klientów występujących w roli pokrzywdzonych, zapewniając im ochronę praw w trakcie m.in. postępowań sądowych;
- Współpraca z organami ścigania: Budowanie konstruktywnych relacji z organami ścigania w celu skutecznego przeciwdziałania oskarżeniom oraz wspieranie Klientów w trakcie postępowań kontrolnych, a także nawiązywanie ścisłej współpracy z ww. organami, aby zapewnić skuteczne i sprawiedliwe egzekwowanie praw naszych Klientów.
Masz problem? Potrzebujesz wsparcia w zakresie przestępstw giełdowych? Nie zwlekaj!