- Przestępstwa przetargowe -
Czym są przestępstwa przetargowe?
Przestępstwa przetargowe to pojęcie powszechne używane w prawie na określenie wszelkich przestępstw pozostających w związku z postępowaniami przetargowymi prowadzonymi zarówno w trybie publicznym tj. w trybie ustawy – Prawo zamówień publicznych, jak i w trybie prywatnym w oparciu o przepisy ustawy – Kodeks cywilny, włączając w to również prowadzoną w oparciu o te przepisy aukcję.
Do katalogu przestępstw przetargowych możemy w szczególności zaliczyć:
- przestępstwa polegające na zakłóceniu przetargu lub aukcji (art. 305 ustawy – Kodeks karny), w tym w szczególności będące powszechnym zjawiskiem tzw. zmowy przetargowe;
- przestępstwa polegające na przekroczeniu uprawnień lub niedopełnieniu ciążących obowiązków (art. 296 k.k.), w szczególności tych, których dysponentami pozostają podmioty organizujące przetarg lub aukcję, czy chociażby;
- przestępstwa korupcyjne, których beneficjentami są zwykle organizatorzy przetargów lub aukcji (art. 228 k.k. – 230a k.k. i art. 296a k.k.).
O jakie zachowania będące przestępstwami przetargowymi konkretnie chodzi?
Do zachowań realizujących znamiona przestępstw przetargowych można przykładowo zaliczyć:
- składanie ofert kurtuazyjnych – zachowanie to polega na uzgodnieniu złożenia przez konkurentów ofert mniej korzystnych w stosunku do oferty podmiotu wytypowanego przez uczestników na zwycięzcę. Złożenie tego typu ofert ma stwarzać pozory istnienia konkurencji w określonym postępowaniu lub przekonać jego organizatora, że wpierana oferta jest dla niego korzystna;
- ograniczanie ofert – polega na uzgodnionym przez konkurentów odstąpieniu przez jednego lub kilku z nich od udziału w danym postępowaniu lub wycofaniu wcześniej złożonej oferty albo na podjęciu innych kroków, dzięki którym ich oferta nie będzie brana pod uwagę (np. nieuzupełnienie określonych braków w dokumentacji pomimo wezwania do ich uzupełnienia) tak aby została wybrana oferta uzgodniona przez konkurentów jako oferta zwycięska;
- nierówność w informowaniu – polega przykładowo na ujawnieniu przez organizatora postępowania określonych informacji dotyczących danego postępowania jedynie określonym jego uczestnikom albo na ujawnieniu danych informacji określonym uczestnikom w różnym czasie. Zachowanie tego typu ma faworyzować jednego lub kilku uczestników postępowania, by ten przedstawił tzw. „ofertę trafiającą w punkt”;
- wręczanie i przyjmowanie korzyści majątkowej – polega przykładowo na wręczeniu korzyści majątkowej przez jednego z konkurentów organizatorowi przetargu, który tę korzyść przyjmuje w zamian za określone zachowanie np. w zamian za wyłonienie oferty konkretnego uczestnika postępowania.
Jakie konsekwencje grożą za popełnienie przestępstw przetargowych?
- Trudno jednym zdaniem przedstawić wszelkie konsekwencje grożące za popełnienie przestępstw przetargowych. Wynika to przede wszystkim z szerokiego katalogu tych przestępstw.
- Z pewnością jednak można wskazać, że w niektórych sytuacjach kary mogą być bardzo dotkliwe. Przykładowo za wspominane wcześniej tzw. zmowy przetargowe może grozić kara nawet do 8 lat pozbawienia wolności, gdy czynu tego dopuszczono się w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, a tak z reguły się dzieje. Z kolei za przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie określonych obowiązków może grozić kara nawet do 10 lat pozbawienia wolności, jeśli wskutek tych zachowań dojdzie do wyrządzenia szkody majątkowej w wielkich rozmiarach.
- Najsurowiej jednak traktowane są czyny o charakterze korupcyjnym. Przestępstwa te w niektórych przypadkach są zagrożona karą nawet do 20 lat pozbawienia wolności.
Komu grozi odpowiedzialność za popełnienie przestępstw przetargowych?
Powyższe konsekwencje grożą zarówno uczestnikom danego postępowania, jak i ich organizatorom.
Najczęściej przestępcze zachowanie pojawi się równocześnie w obu tych grupach podmiotów. Będzie tak chociażby w przypadku wspominanych wcześniej tzw. zmów przetargowych, do które co raz częściej ujawniają się w praktyce.
Są jednak też zachowania, które częściej pojawią się w jednej grupie np. w grupie organizatorów danego postępowania częściej będziemy mieli do czynienia z przestępstwami polegającymi na przekroczeniu uprawnień, czy niedopełnieniu obowiązków.
Jak przeciwdziałać przestępstwom przetargowym i zmniejszyć ryzyko związane z ich występowaniem?
To pytanie najczęściej pojawia się ze strony organizatorów przetargów czy aukcji.
Bez wątpienia należy zwrócić uwagę, że nie ma tzw. „złotego środka”, który pozwoliłby całkowicie wyeliminować zjawisko przestępstw przetargowych i maksymalnie ograniczyć ich występowanie. By jednak zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia organizatorzy przetargów czy aukcji powinni w szczególności:
- zadbać o przejrzystość, transparentność i możliwie maksymalną szczegółowość procedur obowiązujących u danego podmiotu, a regulujących dany rodzaj postępowania;
- prowadzić szkolenia dotycząc ww. procedur oraz wykrywania zjawisk czy zachowań mogących realizować znamiona przestępstw przetargowych, w tym także sposobu postępowania w takich sytuacjach;
- zadbać o przejrzystość, transparentność i możliwie maksymalną szczegółowość warunków udziału w ramach danego postępowania oraz kryteriów wyboru ofert;
- dokonywać wszelkich ustaleń w ramach danego postępowania w formie dokumentowej, czy chociażby w formie elektronicznej;
- zachować równość w informowaniu wszystkich uczestników danego postępowania o istotnych okolicznościach dotyczących danego rodzaju postępowania.
Zaznaczyć jednak też należy, że przeciwdziałanie przestępstwom przetargowym i zmniejszanie ryzyka związanego z ich występowaniem jest również istotne dla uczestników danego postępowania. Nie trudno bowiem wyobrazić sobie sytuację, że określone zachowanie przestępcze polegające na tzw. zmowie przetargowej dwóch, czy trzech uczestników przetargu odbije się niekorzystnie na innych uczestnikach, którzy w tej zmowie nie uczestniczą. Wówczas wykrycie takiej zmowy i powiadomienie o tym fakcie zarówno organizatorów postępowania, jak i odpowiednie organy ścigania leży również w interesie pozostałych uczestników danego postępowania. Wobec tego także uczestnicy danego postępowania powinni wykazywać się ostrożnością i czujnością. Wobec tego również i w stosunku do tych podmiotów zaleca się zadbanie o przejrzystość, transparentność i możliwie maksymalną szczegółowość ich własnych procedur regulujących dany rodzaj postępowania i wykrywania niepokojących zachowań, w tym także prowadzenie w tym zakresie szkoleń. Nadto zalecana jest także maksymalna transparentność w komunikacji, w szczególności z organizatorem danego postępowania.
Usługi kancelarii Kopeć & Zaborowski związane z przestępstwami przetargowymi obejmują:
- analizę procedur obowiązujących u danego podmiotu, a regulujących dany rodzaj postępowania, w tym również ich korektę;
- sporządzenie kompleksowego lub częściowego pakietu procedur regulujących dany rodzaj postępowania;
- przeprowadzenie kompleksowego lub częściowego audyt danego rodzaju postępowania pod kątem weryfikacji ewentualnej odpowiedzialności prawnokarnej określonego podmiotu;
- opracowanie strategii działania na wypadek naruszenia procedur regulujących dany rodzaj postępowania;
- reprezentację przed organami ścigania oraz przez sądem na wszystkich etapach postępowania.
Masz problem? Potrzebujesz wsparcia w zakresie przestępstw przetargowych ? Nie zwlekaj!