- Subsydiarny akt oskarżenia -
Czym jest subsydiarny akt oskarżenia?
W polskim porządku prawnym ściganie przestępstw odbywa się co do zasady z oskarżenia publicznego. Oznacza to, że uprawnienie do złożenia aktu oskarżenia do Sądu w sprawach dotyczących przestępstw ściganych z urzędu przysługuje co do zasady Prokuratorowi, który formułuje skargę po przeprowadzeniu postępowania przygotowawczego. Jeśli jednak organ ścigania nie znajduje podstaw do wystąpienia z aktem oskarżenia, to w określonej sytuacji, to Pokrzywdzony przestępstwem, który nie zgadza się z Prokuratorem, może wystąpić bezpośrednio do Sądu z tzw. subsydiarnym aktem oskarżenia.
Instytucja ta zapewnia zatem możliwość kontynuowania przez Pokrzywdzonego przed Sądem postępowania karnego o przestępstwo ścigane z urzędu, a popełnione na jego szkodę niejako w zastępstwie Prokuratora, który nie znajduje podstaw do ścigania.
Kiedy można wnieść subsydiarny akt oskarżenia ?
Warunkiem złożenia subsydiarnego aktu oskarżenia jest posiadanie statusu Pokrzywdzonego oraz uprzednie wyczerpanie przewidzianej w kodeksie postępowania karnego „ścieżki odwoławczej”.
Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo, np. osoba, która padła ofiarą przestępstwa kradzieży.
Z reguły to właśnie Pokrzywdzony składa zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa na jego szkodę do Prokuratury. Jeśli organ ścigania już na tym etapie nie znajduje podstaw do wszczęcia postępowania przygotowawczego, to może wydać postanowienie o odmowie jego wszczęcia. W przypadku gdy organ ścigania na podstawie zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa wszczął postępowanie przygotowawcze, ale po przeprowadzeniu kolejnych czynności procesowych doszedł do wniosku, że nie widzi podstaw do jego kontynuowania, to może wydać postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego.
W obu przypadkach, tj. w razie odmowy wszczęcia postępowania przygotowawczego oraz umorzenia postępowania przygotowawczego Pokrzywdzonemu przysługuje prawo do złożenia zażalenia do Sądu właściwego do rozpoznania sprawy. Jeśli Sąd nie przychyli się do złożonego przez Pokrzywdzonego zażalenia, to sprawa zostaje zakończona. Jeśli jednak Sąd uchyli postanowienie Prokuratora i nakaże kontynuowanie postępowania przygotowawczego to sprawa wróci do organu ścigania i będzie kontynuowana.
Wprawdzie w takiej sytuacji wytyczne Sądu co do koniecznych do przeprowadzenia czynności procesowych (np. przesłuchań świadków, przeszukania i zatrzymania rzeczy, zasięgnięcia opinii biegłego itp.) są dla Prokuratora wiążące, niemniej to Prokurator w dalszym ciągu pozostaje gospodarzem postępowania przygotowawczego. Oznacza to, że to właśnie Prokurator podejmuje decyzję o dalszym toku postępowania, tj. o potrzebie złożenia aktu oskarżenia do Sądu, bądź też o braku podstaw do takiego działania oraz w konsekwencji zaistnienia powodów do wydania ponownego postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego, bądź umorzeniu tego postępowania.
W razie ponownego wydania przez Prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania lub o umorzeniu postępowania Pokrzywdzonemu przysługuje prawo złożenia zażalenia, tym razem jednak do Prokuratora Nadrzędnego. W razie utrzymania w mocy zaskarżonego postanowienia Pokrzywdzony, który co najmniej dwukrotnie wykorzystał uprawnienia przewidziane w art. 306 § 1 lub 1a k.p.k., w tym zaskarżył postanowienie utrzymane w mocy przez Prokuratora Nadrzędnego, może wnieść subsydiarny akt oskarżenia bezpośrednio do Sądu.
Wykorzystanie opisanej wyżej „ścieżki odwoławczej” obok konieczności posiadania statusu Pokrzywdzonego, jest zatem drugim warunkiem złożenia subsydiarnego aktu oskarżenia.
Jakie wymogi musi spełniać subsydiarny akt oskarżenia?
Subsydiarny akt oskarżenia powinien być wniesiony w terminie miesiąca od doręczenia Pokrzywdzonemu zawiadomienia o postanowieniu Prokuratora Nadrzędnego o utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia. Należy przy tym pamiętać, że termin ten liczony jest od momentu doręczenia takiego zawiadomienia samemu Pokrzywdzonemu, a nie jego pełnomocnikowi, zaś upływ terminu powoduje brak możliwości skutecznego wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia.
Jednocześnie subsydiarny akt oskarżenia musi być sporządzony i podpisany przez adwokata, radcę prawnego albo radcę Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to, że Pokrzywdzony nie może skutecznie złożyć subsydiarnego aktu oskarżenia bez pomocy profesjonalnego pełnomocnika.
Subsydiarny akt oskarżenia powinien zawierać:
- imię i nazwisko oskarżonego, inne dane o jego osobie, w tym numer telefonu, telefaksu i adres poczty elektronicznej lub informację o ich nieposiadaniu przez oskarżonego lub niemożności ich ustalenia, dane o zastosowaniu środka zapobiegawczego oraz zabezpieczenia majątkowego;
- dokładne określenie zarzucanego oskarżonemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz skutków, a zwłaszcza wysokości powstałej szkody;
- wskazanie, czy czyn zarzucany oskarżonemu został popełniony w warunkach recydywy;
- wskazanie przepisów ustawy karnej, pod które zarzucany czyn podpada;
- wskazanie sądu właściwego do rozpoznania sprawy.
- uzasadnienie przytaczające fakty i dowody, na których oskarżenie się opiera, a w miarę potrzeby wyjaśniające podstawę prawną oskarżenia i omawiające okoliczności, na które powołuje się oskarżony w swej obronie
Ponadto do subsydiarnego aktu oskarżenia należy załączyć:
- listę osób, których wezwania oskarżyciel żąda;
- wykaz innych dowodów, których przeprowadzenia na rozprawie głównej domaga się oskarżyciel;
- pochodzące od Prokuratora Nadrzędnego zawiadomienie o postanowieniu o utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia o zakończeniu postępowania przygotowawczego oraz odpis postanowienia Prokuratora Nadrzędnego o utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia o zakończeniu postępowania przygotowawczego.
Warto również pamiętać o tym, że subsydiarny akt oskarżenia podlega opłacie w wysokości 300 złotych, którą należy uiścić na rachunek Sądu właściwego do rozpoznania sprawy. Dowód uiszczenia opłaty powinien stanowić załącznik do subsydiarnego aktu oskarżenia.
Nadto do subsydiarnego aktu oskarżenia należy załączyć odpowiednią liczbę odpisów, tj. po jednym odpisie dla każdego oskarżonego oraz dla Prokuratora.
Jak wygląda postępowanie przed sądem po złożeniu subsydiarnego aktu oskarżenia?
Skuteczne złożenie subsydiarnego aktu oskarżenia wywołuje postępowanie karne przed Sądem właściwym do rozpoznania sprawy. Postępowanie takie prowadzone jest na zasadach ogólnych (tj. tak jakby akt oskarżenia został złożony przez Prokuratora). Jedyna różnica jest taka, że obowiązki Prokuratora przejmuje Oskarżyciel Subsydiarny (Pokrzywdzony) reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.
Warto wspomnieć, że do sprawy zainicjowanej subsydiarnym aktem oskarżenia może w każdym czasie wstąpić prokurator (nawet jeśli poprzednio nie widział podstaw do skierowania do Sądu aktu oskarżenia). W takiej sytuacji prokurator staje się oskarżycielem publicznym, zaś oskarżyciel subsydiarny, który złożył subsydiarny akt oskarżenia korzysta z praw oskarżyciela posiłkowego, działając obok prokuratora. Co istotne prokurator nie może w takiej sytuacji cofnąć aktu oskarżenia złożonego przez oskarżyciela subsydiarnego bez jego zgody.
Podsumowanie dot. subsydiarnego aktu oskarżenia
Subsydiarny akt oskarżenia jest niezwykle istotną instytucją, która gwarantuje Pokrzywdzonemu możliwość kontynuowania postępowania przygotowawczego o popełnione na jego szkodę przestępstwo ścigane z urzędu, w sytuacji w której prokurator nie widzi podstaw do skierowania aktu oskarżenia do Sądu. Wbrew pozorom taka sytuacja w praktyce zdarza się często. Z uwagi na wymogi formalne sporządzenie i podpisanie subsydiarnego aktu oskarżenie pozostaje jednak niemożliwe bez skorzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.
Nasze usługi odnoszące się do subsydiarnego aktu oskarżenia obejmują m.in.
- analizę, czy spełnione zostały warunki do złożenia subsydiarnego aktu oskarżenia;
- sporządzenie subsydiarnego aktu oskarżenia i zainicjowanie postępowania przed Sądem;
- reprezentację przed Sądem w postępowaniu wywołanym subsydiarnym aktem oskarżenia na wszystkich etapach tego postępowania;
- sporządzenie środka odwoławczego od niekorzystnego orzeczenia.
Masz problem? Potrzebujesz wsparcia w zakresie subsydiarnego aktu oskarżenia? Nie zwlekaj!