- Zatrzymanie na granicy -
W obecnych czasach przekroczenie granicy obcego państwa nie stanowi większego problemu, szczególnie w odniesieniu do państw strefy Schengen. W większości przypadków wystarczającym jest, że posiadamy dowód tożsamości lub paszport, który pozwala nam na wstęp i przebywanie – przez określony czas – w obcym państwie. Powyższe doznaje jednak komplikacji, jeśli mamy na koncie problemy z prawem. W niektórych przypadkach może okazać się, że popełniony przez nas czyn dał podstawy do naszego zatrzymania, co w przypadku zatrzymania na granicy innego państwa wymaga wyjątkowo szybkiego i efektywnego działania.
Na jakiej podstawie dochodzi do zatrzymania na granicy?
Podstawą większości zatrzymań dokonanych na granicy państwa jest wydany wcześniej list gończy, Europejski Nakaz Aresztowania, a nawet czerwona nota Interpolu.
List gończy stanowi urzędową notę wydawaną w stosunku do podejrzanych, oskarżonych lub skazanych ukrywających się przed organami ścigania. List gończy wystawiony w danym państwie obowiązuje wyłącznie na terytorium jego wydania. Jeśli dany organ chce, rozszerzyć zakres poszukiwań konkretnej osoby, może złożyć wniosek o wydanie Europejskiego Nakazu Aresztowania. Nakaz ten wydaje właściwy miejscowo sąd okręgowy. Europejski Nakaz Aresztowana umożliwia aresztowanie podejrzanego, oskarżonego lub skazanego na terenie innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Za najwyższą formę poszukiwań uznaje się czerwoną notę wydawaną przez Interpol, czyli międzynarodowa organizację powołaną do pomocy organom ścigania w walce z przestępczością. Czerwona nota wystawiana jest za poszukiwanymi uznawanymi za wyjątkowo niebezpiecznych i uprawnia do zatrzymania takiej osoby na terenie 196 krajów będących członkami organizacji.
Zatrzymanie na granicy może mieć także miejsce w przypadku nielegalnego jej przekroczenia. Czyn ten na terenie Polski stanowi przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3.
Warto pamiętać, że do zatrzymania może dojść zarówno przy przekraczaniu granicy drogą lądową, ale także po przekroczeniu jej drogą powietrzną – do zatrzymania dochodzi wtedy na lotnisku, przy kontroli granicznej.
Jak wygląda dalsza procedura po zatrzymaniu na granicy?
Zatrzymanie na granicy może przebiegać w odmienny sposób, w zależności od podstawy zatrzymania.
W przypadku zatrzymania na podstawie wydanego w Polsce listu gończego, zatrzymanego niezwłocznie doprowadza się do sądu, który wydał postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, a sąd rozstrzyga o utrzymaniu, zmianie lub uchyleniu tymczasowego aresztowania. W przypadku uchylenia tymczasowego aresztowania, zatrzymany zostaje wypuszczony i na dalszym etapie postępowania odpowiada z tzw. „wolnej stopy”. Zmieniając środek, sąd może zwolnić tymczasowo aresztowanego, jednak stosując w zamian inny środek zapobiegawczy – np. w postaci poręczenia majątkowego. Jeśli sąd utrzyma w mocy postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, zatrzymany nie wychodzi na wolność i zostaje umieszczony w areszcie.
Jeśli zatrzymanie zostało dokonane na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania, prokurator dokonuje przesłuchania zatrzymanego, informując o treści nakazu, a następnie wnosi sprawę do właściwego miejscowo sądu okręgowego. Jeśli wnosi o to prokurator, sąd może zastosować tymczasowe aresztowanie na czas określony, jednak najdalej na 100 dni. Jeśli organ innego państwa, przy wydaniu Europejskiego Nakazu Aresztowania wniósł także o przesłuchanie ściganej osoby, przesłuchania takiego dokonuje się przed rozpoznaniem nakazu. Na posiedzeniu w przedmiocie przekazania zatrzymanego i tymczasowego aresztowania może wziąć udział wziąć udział prokurator i obrońca. Europejski Nakaz Aresztowania powinien zostać doręczony zatrzymanemu wraz z tłumaczeniem na język dla niego zrozumiały. Na postanowienie sądu wydane w tym przedmiocie przysługuje zażalenie – można je złożyć w terminie 3 dni od jego ogłoszenia albo doręczenia (jeśli osoba ścigana jest pozbawiona wolności i nie brała udziału w posiedzeniu). Osoba zatrzymana może dobrowolnie wyrazić zgodę na przekazanie, jednak nie musi tego robić. Postanowienie o przekazaniu zatrzymanego powinno być wydane w terminie 40 dni od dnia zatrzymania, a jeśli osoba zatrzymana sama zgodziła się na przekazanie – w terminie 3 dni. Całe postępowanie powinno zakończyć się w terminie 60 dni od dnia zatrzymania lub 10 dni od dnia złożenia oświadczenia o zgodzie na przekazanie. W szczególnych przypadkach, postępowanie powinno zakończyć się w terminie 30 dni od upływu powyższych okresów.
Wobec osoby zatrzymanej na granicy na podstawie informacji o poszukiwaniu zamieszczonych w bazie danych Międzynarodowej Organizacji Policji Kryminalnej (czyli Interpol) lub w Systemie Informacyjnym Schengen, sąd może zastosować tymczasowe aresztowanie nawet przed wystosowaniem do Rzeczypospolitej Polskiej oficjalnego wniosku o dokonanie tego wobec osoby ściganej. Tymczasowe aresztowanie można orzec na okres 7 dni i jest to możliwe, jeśli we wpisie do bazy danych Międzynarodowej Organizacji Policji Kryminalnej lub do Systemu Informacyjnego Schengen właściwy organ zwrócił się o to.
Jeśli zaś doszło do zatrzymania na granicy z uwagi na jej nielegalne przekroczenie, właściwa będzie procedura krajowa. Trzeba jednak zaznaczyć, że cudzoziemiec, który nielegalnie przekroczył granicę Polski, może zostać zatrzymany na okres nie dłuższy niż 48 godzin. Zatrzymanie może potrwać dłużej niż 48 godzin, jeśli m.in. wystąpi potrzeba przymusowego wykonania decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu albo przekazania do państwa trzeciego na podstawie umowy międzynarodowej o przekazywaniu i przyjmowaniu osób. Po zatrzymaniu cudzoziemca Straż Graniczna może podjąć szereg działań, w tym wydać postanowienie w przedmiocie stosowania wobec cudzoziemca środków zapobiegawczych – jak wpłata zabezpieczenia pieniężnego, wystąpić do sądu z wnioskiem o umieszczenie cudzoziemca w strzeżonym ośrodku lub o zastosowanie wobec niego aresztu dla cudzoziemców czy doprowadzić cudzoziemca do granicy albo portu lotniczego albo morskiego państwa, do którego następuje doprowadzenie.
Jakie kroki podjąć w przypadku zatrzymania na granicy?
Osoba zatrzymana na granicy ma przede wszystkim prawo do ustanowienia obrońcy. Warto pamiętać, że tymczasowo ustanowić obrońcę może także osoba bliska zatrzymanemu – z uwagi na dynamiczność zdarzenia, poinformowanie osoby trzeciej o zatrzymaniu może okazać się o wiele łatwiejsze. Osoba zatrzymana może nawet nie mieć możliwości wyszukania i wybrania obrońcy samemu, więc dokonanie tego przez kogoś innego to często najrozsądniejszy wybór. Należy pamiętać, że ustanowienie obrońcy przez osobę najbliższą ma charakter tymczasowy – przy pierwszym kontakcie zatrzymanego z obrońcą, musi on potwierdzić nadane umocowanie w przypadku chęci dalszej reprezentacji.
Zatrzymany ma prawo do kontaktu z obrońcą – w celu ustanowienia dalszej linii postępowania. Obrońca ma zagwarantowany także udział w posiedzeniu w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania, co może mieć kluczowe znaczenie w zakresie jego dalszego stosowania. Obrońca może kontaktować się także z organami ścigania w celu dokładniejszego zbadania sprawy i ustalenia dalszych kroków podejmowanych w postępowaniu.
Co w przypadku zatrzymania na granicy państwa obcego?
Jeśli zostaliśmy zatrzymani na granicy państwa obcego, warto pamiętać o instytucji listu żelaznego. W przypadku, w którym oskarżony przebywa za granicą Polski, ale chce odpowiadać na terenie kraju z wolnej stopy, może złożyć oświadczenie, w którym zobowiązuje się do stawiennictwa przed sądem lub prokuratorem w oznaczonym terminie. W przypadku uwzględnienia takiego oświadczenia, sąd lub prokurator – w zależności od etapu postępowania – wydaje list żelazny, uchylając przy tym tymczasowe aresztowanie wobec oskarżonego. Wydanie listu żelaznego może być zależne od złożenia poręczenia majątkowego.
Po wydaniu listu żelaznego oskarżony obowiązany jest do stawiennictwa w oznaczony terminie na wezwanie sądu lup prokuratora, a także nie może opuszczać wskazanego miejsca w kraju bez zezwolenia sądu oraz nie może nakłaniać do fałszywych zeznań lub wyjaśnień, ani w żaden inny sposób utrudniać postępowania karnego. W razie niespełnienia ciążących obowiązków, list żelazny ulega odwołaniu.
Jako Kancelaria posiadamy bogate doświadczenie w sprawach z zakresu zatrzymania na granicy danego państwa – zarówno Polski, jak i państwa obcego. Oferujemy kompleksową pomoc prawną od samego momentu zatrzymania, po dalsze etapy postępowania. Zdajemy sobie sprawę z tego jak stresujące i problematyczne może okazać się zatrzymanie na granicy, dlatego dokładamy najwyższych starań w celu jak najdokładniejszego zaznajomienia się z przedmiotem sprawy oraz możliwymi kierunkami działania.
Posiadamy największy w Polsce zespół składający się z 30 doświadczonych prawników o różnych specjalizacjach zajmujących się wyłącznie prawem karnym.
Jesteśmy wyspecjalizowani w występowaniu przed sądami, organami ścigania i międzynarodowymi instytucjami wymiaru sprawiedliwości. Dzięki odwadze i determinacji jesteśmy w stanie realnie zadbać o bezpieczeństwo i prawa naszych Klientów. Prowadziliśmy najsłynniejsze procesy karne w Polsce.
Nasze usługi obejmują:
- pomoc prawną w związku z zatrzymaniem na granicy, w tym najczęściej na lotnisku;
- obronę klienta podlegającego ekstradycji lub europejskiemu nakazowi aresztowania (ENA);
- obronę klienta poszukiwanego listem gończym;
- obronę przed aresztowaniem w Polsce;
- pomoc w uzyskaniu listu żelaznego w Polsce;
- pomoc w zmianie prokuratorskiego zakazu opuszczania kraju,
- pomoc w uzyskaniu warunkowego umorzenia postępowania lub warunkowego zawieszenia wykonywania kary;
- reprezentację Klienta na wszystkich etapach postępowania.
Nasi eksperci z prawa karnego specjalizujący się w kwestiach zatrzymania na granicy są gotowi do pomocy!